مطالعات لیتوژئوشیمیایی، کانی شناسی و دگرسانی آنومالی مس نخیله شمال غرب زاهدان

آنومالی مس نخیله در 145کیلومتری شمال غرب زاهدان در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. این منطقه از نظر زمین شناسی در مرز زون فلیش شرق ایران و بلوک لوت واقع شده است. زمین شناسی محدوده مورد مطالعه شامل گدازه های آندزیتی کرتاسه، گدازه های آندزیتی و توف های آندزیتی- داسیتی قرمز رنگ ائوسن می باشدکه در مرکز آن ها یک استوک دیوریتی تا کوارتز- دیوریتی نفوذ کرده است. بر اساس مطالعات پتروگرافی و نتایج آنالیز xrd کانی اصلی در تمامی سنگ های آذرین منطقه پلاژیوکلاز و بافت اصلی سنگ ها پورفیری می باشد. دیگر کانی ها شامل کلینوپیروکسن، آمفیبول، بیوتیت، کوارتز و مقدار زیادی کانی های ثانویه است. بخش بزرگی از سنگ های نفوذی غنی از پیریت می باشند. پیریت ها به صورت رگه ای، رگچه ای و پراکنده در توده نفوذی به وجود آمده اند. کانی زایی مس به صورت رگه های ضخیم پیریت همراه با کالکوپیریت رخ داده است. کانی زایی هیپوژن توسط کالکوپیریت و پیریت مشخص می شود در حالی که کانی زایی سوپرژن توسط کانی های مالاکیت، آزوریت، ژاروسیت، گوتیت، هماتیت و لیمونیت مشخص می گردد. سنگ های نفوذی منطقه غالباً دچار آلتراسیون پروپیلیتیک شده که به صورت یک زون آلتراسیون بیرونی و وسیع مشخص است. آلتراسیون های پتاسیک، فیلیک و آرژیلیک از دیگر آلتراسیون های مهم بوده که مناطق کوچکی را به خود اختصاص داده است. آلتراسیون پتاسیک در بخش مرکزی محدوده و احتمالاً در اعماق استوک قرار دارد. آلتراسیون های فیلیک و آرژیلیک عمدتاً توسط فرآیندهای سوپرژن در منطقه تشکیل شده اند. نمونه برداری از واحدهای سنگی کمترآلتره شده و آلتره شده انجام گرفت و 10 نمونه توسط دستگاه icp آنالیز گردید. پارامترهای آماری از قیبل چولگی، مینیمم، ماکزیمم و انحراف معیار توسط نرم-افزارهایexcel و spss برای نتایج آنالیز نمونه ها و دادهایی که توسط سازمان زمین شناسی ارائه شده بود، محاسبه گردید. سپس نمودار هیستوگرام برای مقادیر مس، طلا و عناصر وابسته ترسیم شد و ضریب همبستگی آنها به میزان متوسط به بالا محاسبه گردید. همبستگی مثبت بین مس، طلا و نقره نشان دهنده احتمالی منشأ مشابه برای آنها می باشد. بیشترین مقدار مس در نمونه های محدوده مورد مطالعه به7000ppm می رسد. آنومالی عنصر مس در شمال شرق منطقه درون دیوریت هایی که در مجاورت با داسیت ها هستند و در زون آلتراسیون فیلیک قرار گرفته است. بیشترین مقدار طلا نیز در نمونه های محدوده مورد مطالعه به 6000ppb می رسد. آنومالی عنصر طلا در غرب محدوده درون سنگ های دیوریتی و در محدوده آلتراسیون فیلیک دیده می شود. مقادیر بالای عناصر سرب و روی و نقره در فاصله دورتری از سنگ های نفوذی مشاهده می شود. آلتراسیون پروپیلیتیک سنگ های منطقه مشابه با زون آلتراسیون پروپیلیتیک ذخایر مس پورفیری می باشد، که توسط کانی های هیدروترمال ثانویه از قبیل اپیدوت، کلریت و پیریت مشخص می شود. احتمالاً کانی زایی پورفیری مس و دیگر مناطق دگرسان به ویژه آلتراسیون پتاسیک در عمق منطقه وجود دارد.